ARIKETA TERAPEUTIKOAK SORBALDAKO TENDINOPATIAN

Gaur egungo bibliografia aztertzean, hainbat konklusio bideragarri atera ditzakegu sorbaldako tendinopatia ariketa terapeutikoaren bidez tratatzeko abordaian:

• Ariketa terapeutikoek onura kontrastatuak ekarri ditzakete sorbaldako tendinopatia prozesuetan, bai epe motz nahiz luzeetan eta baita fase akutu naiz kronikoan.
• Ariketa terapeutikoekin tratatutako pazienteak, ezer egin ez duten pazienteekin alderatuz gero, minaren, funtzionalitatearen eta mugimendu kopuruaren balorazioan aldaketa onuragarriak dituzte.
• Sorbaldako tendinopatia prosezuen tartamenduan, ariketa terapeutikoei eskuzko terapia gehituz gero (sorbalda eta goikaldeko gorputz adarraren mobilizazioa) mina eta funtzionalitatea hobetu egiten dira.

Hau ikusita eta gaur egungo maila altuko ikerketa metodologikoek bermatzen duten moduan, zera esan dezakegu: ariketa terapeutikoak sorbaldako tendinopatia prozesuetan onuragarriak direla. Ondo diseinatutako ariketa programak aski onuragarriak dira plazebo nahiz tratamendu ezaren aurrean, eta tratamendu kirurgikoaren aurreko tresnatzat ere jo ditzakegu.

Ikerketa hauen portzentai handi bat, biratzaileen mahukatxo eta eskapulako giharren indartzean oinarritzen da. Hala ere, argitaratutako artikulu hauen irakurketa kritiko bat egin ondoren, ezinbestekotzat jotzen dugu sorbaldako tendinopatia prosezuen definizioa eta hauen balorazio eta tratamenduen definizioak bateratzeko beharra.

Sorbaldako tendinopatiaren tratamendua proposatzeko orduan, patologia bera tratatzeaz gain, bere ondorioz agertzen diren arazoei ere arreta jartzea ezinbestekoa dela uste dogu. Hau honela, gure tratamenduak hiru ardatz nagusi izango ditu: giharren indarra landu, mugikortasun gabezia ekiditu eta propiozepzioa jorratu. Ardatz hauek banan-banan azalduko ditugun arren, haien artean estuki lotuta daude. 
 

Gure helburua pazienteek euren kabuz (fisioterapeuten laguntzarik gabe) burutu ditzaketen ariketak proposatzea da eta, pazientearen konpromezua bermatzeko nahiaz, baliabide merke eta erabiltzeko errazak aukeratu ditugu, etxean egiteko leku espezifikorik behar ez dutenak (ohialak, eskuoihalak, kuxinak, makilak, banda elastikoak, aulkiak eta hormak).

Aztertutako ikerketa gehienek ez dute ariketen kopurua aztertzen, euren azterketa espezifikotasunean jorratzen dutelarik. Orokorrean, batesbestekoa, 5 eta 8 ariketa arteko kopurua da, 2-3 egun/asteko programa batekin hasita eguneroko gauzatzera heldu arte. Guk proposatzen dogun ariketa kopurua handiagoa da, gutxi gora behera 10 ariketaz osaturiko programa.

Ariketak egunean behin egingo ditu pazienteak, beti ere osasun profesionalarekin harremaetan dagoela, honek mina eta neke muskularra kontutan har ditzan. Era berean, ezinbestekoa da pazienteari ariketak ahal bezain espezifikoki azaltzea, bakoitzean landu nahi doguna ulertu dezan eta mugimenduak (flexioa, luzapena, abdukzioa, addukzioa,…) ondo desberdindu ditzan.

Pazieenteek burutu behar dituzten ariketa sorta hauek hiru ataletan banandu ditugu, fase akutua, subakutua eta kronikoan dauden kontutan hartuta. Fase kronikoan egiteko proposatzen ditugun ariketan prebentzio mailan ere erabili daitezke, sorbaldako tendinopatiaren agerpena ekiditzeko.

ARIKETA TERAPEUTIKOAK SORBALDAKO TENDINOPATIAN.pdf 

INDARRA

Ikerketen arabera, lehen azaldu dugun moduan, eta hauen irakurketa sakon baten ostean, banda elastikoekin eta gorputz askez jorratutako ariketa sorta bat planteatuko dugu, non biratzaileen mahukatxoaren eta eskapularen egonkortasuna bilatuko dugun. Hauetaz gain aurreko hauen ariketa aldaerak barianteak ere azalduko ditugu, pertsona bakoitzari baliabide indibidualak eman ahal izateko mina eta eskaera fisikoa kontutan hartuta.

Jarraian, sorbaldaren tendinopatia prozesuan erabiliko ditugun ariketa terapeutikoen justifikazioa azalduko dugu, indarketa prosezuari dagokionez:

Biratzaileen mahukatxoaren indarketa ariketak:

Biratzaileen mahukatxoak artikulazio glenohumeralaren egonkortasun prosezu dinamikoan zeregin oso garrantsitzua du, mugimendu zabalen prosezua erraztuz. Ikertzaileen batazbesteko handi batek sorbaldako tendinopatia prosezuetan gihar hauen indarketaren onuragarritasunarekin bat datoz. Hauen arabera, flexio eta abdukzio mugimenduetan deltoide giharrak humeroaren buruaren goranzko trakzioa egiten duenean, infraespinoso, borobil txikiak eta subeskapularraren akzioak humeroaren burua beheranzko trakzioarekin orekatzen dute. Halaber, supraespinoso giharrak, humeroaren burua barrunbe glenoideoan koaptatzen du, sorbaldaren egonkortasun maila haundituz. Hau horrela, biratzaileeen mahukatxoaren indar gabeziak sorbaldako tendinopatia prosezuak errazten ditu, gehien bat sorbaldako beste tendoietan.

Eskapula egonkortzaileen indarketa ariketak:

Sorbaldako tendinopatia prosezuetan oso garrantzitsua da eskapula egonkortzen duten giharrak lantzea, erritmo eskapulohumeralaren alterazioetan eta bere berrezarpenean lehen mailako ardura bait dute. Giltzadura eskapulo-torazikoaren edo omoserratikoaren egonkortasun arduradunak, sinergikoki lantzen duten indar paredun gihar espezifiko batzuk dira, serrato handia alde batetatik eta trapezioaren erdiko eta beheko zuntzak bestetik, hauei erronboide giharrak batu diezaizkiegularik egile batzuen aburuz. Hauen indar gabeziak zeharbidez sorbaldako tendinopatia prozesu batera eraman gaitzake.

Fase akutuan isometrian jorratutako indartze ariketa sorta bat proposatzen dugu eta mina desagertzen doan bitartean ariketa isotonikoak gehituko ditugu.

Gure proposamena honako hau da:

• Lehenengo astean, ariketa bakoitzeko 10 errepikapeneko 3 serie.
• 2. astean 15 errepikapeneko 3 serie.
• 3. astean 20 errepikapeneko 3 serie.

FASE AKUTUA / SUBAKUTUA

FASE KRONIKOA / PREBENTZIOA

PROPIOZEPZIOA

Ariketa terapeutikoaren bitartez landu behar den beste atal bat propiozepzioa da. Propiozepzioa gorputzak bere jarrera, giltzaduren mugimendua eta kokapena kontziente eta inkontzienteki antzemateko duen gaitasuna da. Gihar, giltzadura eta lotailuetan kokatuta dauden errezeptoreek informazioa burmuinera bidaltzen dute, honek informazioa aztertu eta giharretara bidaltzen du, beharrezkoak diren doitzeak burutu ditzaten.

Giltzadura - lesio baten aurrean informazio honetan gabeziak sortzen dira eta honek koordinazioan eragin zuzena izaten du. Nahiz eta sorbaldako tendinopatia ez den berez giltzadura-lesioa, dakartzan ondorioetariko batzuk sorbaldako giltzadura ezberdinetan eragina izaten dute. Hau gertatzerakoan, ariketa espezifikoen bitartez propiozepzioa entrenatzea izango da gure lana.

Ariketak honela burutuko ditugu:

• Fase akutuan egunero 10 errepikapeneko 3 txanda egingo ditu pazienteak ariketa bakoitzeko.
• Fase subakutuan egunero 15 errepikapeneko 3 txanda egingo ditu, ariketa bakoitzeko.
• Fase kronikoan edo prebentzio fasean 20 errepikapeneko 3 txanda burutuko ditu, ariketa bakoitzeko.

FASE AKUTUA

FASE KRONIKOA / PREBENTZIOA

MUGIKORTASUNA

Giltzaduretako lesio baten aurrean pazienteak mina sortzen duen edozein mugimendu ekidituko du. Honen ondorioz, ehunek malgutasuna galdu egiten dute eta giltzaduraren mugikortasuna murrizten da eta honek sorgin-gurpil baten murgiltzen du lesioa: mina - mugikortasun gabezia - mina.

Mugikortasun falta honi aurre egiteko ezinbestekoa da mobilizazio ariketa espezifikoak egitea, pazienteak giltzadura horren arku artikularra ahalik eta arinen berreskuratu dezan. Mobilizazio espezifiko hauek autopasiboak eta autolagunduak dira. Hauek burutzerako orduan arau batzuk eduki behar ditugu kontutan:

1. Minik gabeko mugimendua izan behar da.
2. Astiro eta sentsazioak ondo nabarituz egin behar dira ariketak.
3. Gorputza jarrera ergonomikoan mantendu behar da.

Mugikortasun gabezia tratatzeko ariketa berdinak erabili ditzakegu fase akutu, subakutu eta kronikoan, berezitasun batekin: fase akutuan arku artikular txikiekin egingo dugu lan, eta mina desagertzen doan einean arku artikularra handitzen joango gara, beti ere mina kontutan hartuta.

Ariketak burutzeko garaian honako pausuak jarraitu behar ditu pazienteak:

1. Mobilizazioa hasteko jarrera hartu. 
2. Mugimendua astiro astiro burutu (akutuak batez ere). 
3. Tirakuntza nabaritzean mugimendua gelditu eta lasai eta sakon arnastu. Jarrera honetan 10-20 segundu itxaron. Bi aukera:

• Tirakuntza desagertzen ez bada: mantendu jarrera 60 segundutan eta bueltatu hasierako jarrerara.
• Tirakuntza desagertzen bada: jarraitu mugimendua eragiten astiro berriro tirakuntza nabaritu arte. Horrela segi 60 segundutan.

4. Ariketa bakoitzeko bost errepikapen burutu.
5. Mina agertzen bada mugimendua desegin mina desagertu arte.

FASE AKUTUA

FASE SUBAKUTUA

FASE KRONIKOA / PREBENTZIOA

Unai Larrañaga. Fisioterapeuta

Mikel Sarasua. Fisioterapeuta

Iker Villanueva. Fisioterapeuta.

Ibai Zarraga. Fisioterapeuta eta Erizaina.

BIBLIOGRAFIA

• Bennell K., Wee E., Coburn S., Green S., Harris A., Staples M., Forbes A. Buchbinder R. Efficacy of standardised manual therapy and home exercise programme for chronic rotator cuff disease: randomised placebo controlled trial. BMJ. 2010; 340: c2756. Published online 2010 June 8. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2882554/
• Senbursa G., Baltaci G., Atay ÖA. The effectiveness of manual therapy in supraspinatus tendinopathy. Acta Orthop Traumatol Turc 2011;45(3):162-7. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21765229
• Medline Plus. Ejercicios para el manguito de los rotadores. http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/spanish/ency/patientinstructions/000357.htm

• Littlewood C., Ashton J., Chance-Larsen K., May S., Sturrock B. Exercise for rotator cuff tendinopathy: a systematic review. Physiotherapy 2012 Jun;98(2):101-9 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22507359

• Roren A., Lefevre-Colau MM., Roby Brami A., M. Revel, Fermanian J., V. Gautheron, Poiradeau S., F. Fayad. Modified 3D scapular kinematic patterns for activities of daily living in painful shoulders with restricted mobility: a comparison with contralateral unaffected shoulders. J. Biomech 2012 Apr 30;45(7):1305-11 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22365846

• Desmeules F, Côte CH, Frémont P. Therapeutic exercise and orthopedic manual therapy for impingement syndrome : a systematic review. Clin J Sport Med 2003; 13:176-82.

• Green S, Buchbinder R, Hetrick S. Physiotherapy interventions for shoulder pain.Cochrane Databaser Syst Rev 2003; 2:CD004258.

• Trampas A, Kitsios A. Exercise and manual therapy for the treatment of impingement syndrome of the shoulder: a systematic review. Phys Ther reviews 2006; 11: 125-42.

• Michener LA, Walsworth MK, Burnet EN. Effectiveness of rehabilitation for patients with subacromial impingement syndrome: a systematic review. J Hand Ther 2004; 17: 152-223.

• Faber E, Kuiper JI, Burdorf A, Miedema HS, Verhaar AN. Treatment of Impingement syndrome: a systematic review of the effects on functional limitations and return to work. J Occup Rehabil 2006.

• Ludewig PM, Borstad JD. Effects of a home exercise programme on shoulder pain and functional status in construction workers. Occup environ Med 2003; 60: 841-9.

• Ginn Ka, Herbert RD, Khouw W,Lee R. A randomized, controlled clinical trial of a treatment for shoulder pain. Phys Ther 1997; 77: 802-9.

• Brox JI, Staff PH, Ljunggren AE, Brevik JI. Arthroscopic surgery compared with supervised exercises in patients with rotator cuff disease (stage II impingement syndrome). BMJ 1993; 307: 899-903.

• Bohmer AS, Staff PH, BroxJI. Supervised exercises in relation to rotator cuff disease (impingement syndrome stages II and III): a treatment regimen and its rationale. Physiother Theory Practice 1998; 14: 93-105.

• Brox JI, Gjengedal E, Uppheim G, Bohmer AS, Brevik JI, Ljunggren AE, Staff PH. Arthroscopic surgery versus supervised exercises in patients with rotator cuff disease (stage II impingement syndrome): a prospective, randomized, controlled study in 125 patients with a 2 ½ year follow-up. J Shoulder Elbow Surg Board Trustees 1999; 8: 102-11.

• Haar JP, Ostergaard S, Dalsgaard J, Norup K, Frost P, OLausen S, Holm EA, Andersen JH. Exercises versus arthroscopic decompression in patients with subacromial impingement: a randomised, controlled study in 90 cases with a one year follow up. Ann Rheum Dis 2005; 64: 760-4.

• Bang MD, Deyle GD. Comparison of supervised exercise with and without manual physical therapy for patients with shoulder impingement syndrome. J Orthop Sports Physical Ther 2000; 30: 126-37.

• Conroy DE, Hayes KW. The effect of joint mobilization as a component of comprehensive treatment for primary shoulder impingement syndrome . JOSPT 1998; 28: 3-14.

• Rahme H, Solem-Bertoft E, Westerberg C-E, Lundberg E, Sörensen S, Hilding S. The subacromial impingement syndrome. Scand J Rehab Med 1998; 30: 253-62.

• Curtis KA, Tyner TM, Zachary L, Lentell G, Brink D, Didyk T, Gean K, Hall J, Hooper M, Klos J, Lesina S, Pacillas B. Effect of a standard exercise protocol on shoulder pain in long-term wheelchair users. Spinal Cord 1999; 37: 421-9.

• Walther M, Werner A, Stahlschmidt T, Woelfel R, Gohlke F. The subacromial impingement syndrome of the shoulder treated by conventional physiotherapy, selftraining, and a shoulder brace: results of a prospective, randomized study. J Shoulder Elbow Surg Board Trustees 2004; 13: 417-23.

• Jonsson P, Wahlström P, Ohberg L, Alfredson H. Eccentric training in chronic painful impingement syndrome of the shoulder: results of a pilot study. Knee Surg Sports Traumatol Arthroscopy 2006; 14: 76-81.

• Bunker T. Rotator cuff disease. Current Orthop 2002; 16: 223-33.

• Urwin M, Symmons D, Allison T. Estimating the burden of musculoskeletal disease in the community. Ann Rheum Dis 1998; 57: 649-55.

• Mosely H, Goldie I. The arterial pattern of the rotator cuff of the shoulder. J Bone Joint Surg 1963; 45: 780-9.

• Neer C. Anterior acromioplasty for chronic impingement lesions of the shoulder. J Bone Joint Surg (A) 1972; 54: 41-50.

• Kapandji. Cuadernos de fisiología articular: tomo I. Ed. Marloine;1998.p. 12-81.

• Bigliani LU, Levine WN. Subacromial impingement syndrome. J Bone Joint Surg Am 1997; 72: 1854-68.

• Cavallo RJ, Speer KP. Shoulder instability and impingement in throwing athletes. Med Sci Sports Exerc 1998; 30: 518-25.

• Barr KP. Rotator cuff disease. Phys Med Rehabil Clin N Am 2004; 15: 475-91.

• Leroux Jl, Bonnee TE, Blotman F. Diagnostic value of clinical test for shoulder impingement syndrome. Rev Rheum 1995; 62: 423-8

• Warner JJP, Micheli K, Arslaman L, Kennedy J, Kennedy R. Patterns of flexibility, laxity and strength in normal shoulder with instability and impingement. Am J Sports Med 1990; 18: 366-74.

• Flatow EL, Altchek DW, Gartsman GM. The rotator cuff. Commentary. Orthop Clin North Am 1997; 28: 277-94.

• Neer CS. Shoulder reconstruction. W.B. Saunders company;1990.p. 487-533.

• Iannotti JP. Rotator cuff disorders. Illinois: American academy of orthopaedic surgeons;1991.p. 1-88.

• Matsen FA, Arntz CT. Subacromial impingement. In: Rockwood CA, Matsen FA, editors. The shoulder. Philadelphia: WB Saunders; 1990. p.623-646.

• Flatow E, Soslowski L, Ticker J, Pawluk R, Hepler M, Ark J,Mow V, Bigliani L. Excursion of the rotator cuff under the acromion: patterns of subacromial contact. Am J Sports Med 1994; 22(6): 779-88.

• Cofield R. Current concepts reviewed. Rotator cuff disease of the shoulder. J Bone Joint Surg 1985; 67A(6): 974-9.

• Hjelm R, Draper C, Spencer S. Anterior inferior capsular length insufficiency in the painful shoulder . J Orthop Sports Phys Ther 1996; 23(3): 216-22.

• Wirth MA, Basmania C, Rockwood CA. Non-operative management of fullthickness tears of the rotator cuff. Orthop Clin North Am 1997; 28: 59-67.

• Morrison DS, Frogameni AD, Woodworth P. Non-operative treatment of subacromial impingement syndrome. J Bone Joint Surg 1997; 79-A: 732-7.

• Morrison DS. Conservative management of partial-thickness rotator cuff lesions. In: Burkhead WZ. Rotator cuff disorders. Baltimore: Williams&Wilkins a waverly company; 1996.p. 249-340.

• Burkhead WZ, Rockwood CA. Treatment of instability of the shoulder with an exercise program. J Bone Joint S 1992; 74: 890-6.

• Wang SS, Trudelle-Jackson EJ- Comparison of customized versus standard exercises in rehabilitation of shoulder disorders. Clin Rehabil 2006; 20: 675-85.

• Hashimoto T, Nobuhara K, Hamada T. Pathologic evidence of degeneration as a primary causa of rotator cuff tear. Clin Orthop Related Research 2003; 415: 111-20.

• Teitz CC, Garrett WE, Miniaci A, Lee MH, Mann RA. Tendon problems in athletic individuals. J Bone J Surg 1997; 79A: 138-52.

• Scheib JS. Diagnosis and rehabilitation of the shoulder impingement syndrome in the overhand and throwing athlete. Rheum Disease Clin North Am 1990; 16: 971-88.