Gaur
egungo bibliografia aztertzean, hainbat konklusio bideragarri atera
ditzakegu sorbaldako tendinopatia ariketa terapeutikoaren bidez
tratatzeko abordaian:
Ariketa
terapeutikoek onura kontrastatuak ekarri ditzakete sorbaldako
tendinopatia prozesuetan, bai epe motz nahiz luzeetan eta baita
fase akutu naiz kronikoan.
Ariketa
terapeutikoekin tratatutako pazienteak, ezer egin ez duten
pazienteekin alderatuz gero, minaren, funtzionalitatearen eta
mugimendu kopuruaren balorazioan aldaketa onuragarriak dituzte.
Sorbaldako
tendinopatia prosezuen tartamenduan, ariketa terapeutikoei eskuzko
terapia gehituz gero (sorbalda eta goikaldeko gorputz adarraren
mobilizazioa) mina eta funtzionalitatea hobetu egiten dira.
Hau ikusita eta gaur egungo maila
altuko ikerketa metodologikoek bermatzen duten moduan, zera esan
dezakegu: ariketa terapeutikoak sorbaldako tendinopatia prozesuetan
onuragarriak direla. Ondo diseinatutako ariketa programak aski
onuragarriak dira plazebo nahiz tratamendu ezaren aurrean, eta
tratamendu kirurgikoaren aurreko tresnatzat ere jo ditzakegu.
Ikerketa hauen portzentai handi
bat, biratzaileen mahukatxo eta eskapulako giharren indartzean
oinarritzen da. Hala ere, argitaratutako artikulu hauen irakurketa
kritiko bat egin ondoren, ezinbestekotzat jotzen dugu sorbaldako
tendinopatia prosezuen definizioa eta hauen balorazio eta
tratamenduen definizioak bateratzeko beharra.
Sorbaldako tendinopatiaren
tratamendua proposatzeko orduan, patologia bera tratatzeaz gain, bere
ondorioz agertzen diren arazoei ere arreta jartzea ezinbestekoa dela
uste dogu. Hau honela, gure tratamenduak hiru ardatz nagusi izango
ditu: giharren indarra landu, mugikortasun gabezia ekiditu eta
propiozepzioa jorratu. Ardatz hauek banan-banan azalduko ditugun
arren, haien artean estuki lotuta daude.
Gure helburua pazienteek euren
kabuz (fisioterapeuten laguntzarik gabe) burutu ditzaketen ariketak
proposatzea da eta, pazientearen konpromezua bermatzeko nahiaz,
baliabide merke eta erabiltzeko errazak aukeratu ditugu, etxean
egiteko leku espezifikorik behar ez dutenak (ohialak, eskuoihalak,
kuxinak, makilak, banda elastikoak, aulkiak eta hormak).
Aztertutako ikerketa gehienek ez
dute ariketen kopurua aztertzen, euren azterketa espezifikotasunean
jorratzen dutelarik. Orokorrean, batesbestekoa, 5 eta 8 ariketa
arteko kopurua da, 2-3 egun/asteko programa batekin hasita eguneroko
gauzatzera heldu arte. Guk proposatzen dogun ariketa kopurua
handiagoa da, gutxi gora behera 10 ariketaz osaturiko programa.
Ariketak egunean behin egingo
ditu pazienteak, beti ere osasun profesionalarekin harremaetan
dagoela, honek mina eta neke muskularra kontutan har ditzan. Era
berean, ezinbestekoa da pazienteari ariketak ahal bezain espezifikoki
azaltzea, bakoitzean landu nahi doguna ulertu dezan eta mugimenduak
(flexioa, luzapena, abdukzioa, addukzioa,…) ondo desberdindu
ditzan.
Pazieenteek burutu behar dituzten
ariketa sorta hauek hiru ataletan banandu ditugu, fase akutua,
subakutua eta kronikoan dauden kontutan hartuta. Fase kronikoan
egiteko proposatzen ditugun ariketan prebentzio mailan ere erabili
daitezke, sorbaldako tendinopatiaren agerpena ekiditzeko.
ARIKETA TERAPEUTIKOAK SORBALDAKO TENDINOPATIAN.pdf
INDARRA
Ikerketen arabera, lehen azaldu
dugun moduan, eta hauen irakurketa sakon baten ostean, banda
elastikoekin eta gorputz askez jorratutako ariketa sorta bat
planteatuko dugu, non biratzaileen mahukatxoaren eta eskapularen
egonkortasuna bilatuko dugun. Hauetaz gain aurreko hauen ariketa
aldaerak barianteak ere azalduko ditugu, pertsona bakoitzari
baliabide indibidualak eman ahal izateko mina eta eskaera fisikoa
kontutan hartuta.
Jarraian, sorbaldaren
tendinopatia prozesuan erabiliko ditugun ariketa terapeutikoen
justifikazioa azalduko dugu, indarketa prosezuari dagokionez:
Biratzaileen mahukatxoaren
indarketa ariketak:
Biratzaileen mahukatxoak
artikulazio glenohumeralaren egonkortasun prosezu dinamikoan zeregin
oso garrantsitzua du, mugimendu zabalen prosezua erraztuz.
Ikertzaileen batazbesteko handi batek sorbaldako tendinopatia
prosezuetan gihar hauen indarketaren onuragarritasunarekin bat
datoz. Hauen arabera, flexio eta abdukzio mugimenduetan deltoide
giharrak humeroaren buruaren goranzko trakzioa egiten duenean,
infraespinoso, borobil txikiak eta subeskapularraren akzioak
humeroaren burua beheranzko trakzioarekin orekatzen dute. Halaber,
supraespinoso giharrak, humeroaren burua barrunbe glenoideoan
koaptatzen du, sorbaldaren egonkortasun maila haundituz. Hau horrela,
biratzaileeen mahukatxoaren indar gabeziak sorbaldako tendinopatia
prosezuak errazten ditu, gehien bat sorbaldako beste tendoietan.
Eskapula egonkortzaileen
indarketa ariketak:
Sorbaldako tendinopatia
prosezuetan oso garrantzitsua da eskapula egonkortzen duten giharrak
lantzea, erritmo eskapulohumeralaren alterazioetan eta bere
berrezarpenean lehen mailako ardura bait dute. Giltzadura
eskapulo-torazikoaren edo omoserratikoaren egonkortasun arduradunak,
sinergikoki lantzen duten indar paredun gihar espezifiko batzuk dira,
serrato handia alde batetatik eta trapezioaren erdiko eta beheko
zuntzak bestetik, hauei erronboide giharrak batu diezaizkiegularik
egile batzuen aburuz. Hauen indar gabeziak zeharbidez sorbaldako
tendinopatia prozesu batera eraman gaitzake.
Fase akutuan isometrian
jorratutako indartze ariketa sorta bat proposatzen dugu eta mina
desagertzen doan bitartean ariketa isotonikoak gehituko ditugu.
Gure proposamena honako hau da:
Lehenengo
astean, ariketa bakoitzeko 10 errepikapeneko 3 serie.
2.
astean 15 errepikapeneko 3 serie.
3.
astean 20 errepikapeneko 3 serie.
FASE
AKUTUA / SUBAKUTUA
FASE
KRONIKOA / PREBENTZIOA
PROPIOZEPZIOA
Ariketa terapeutikoaren bitartez
landu behar den beste atal bat propiozepzioa da. Propiozepzioa
gorputzak bere jarrera, giltzaduren mugimendua eta kokapena
kontziente eta inkontzienteki antzemateko duen gaitasuna da. Gihar,
giltzadura eta lotailuetan kokatuta dauden errezeptoreek informazioa
burmuinera bidaltzen dute, honek informazioa aztertu eta giharretara
bidaltzen du, beharrezkoak diren doitzeak burutu ditzaten.
Giltzadura - lesio baten aurrean
informazio honetan gabeziak sortzen dira eta honek koordinazioan
eragin zuzena izaten du. Nahiz eta sorbaldako tendinopatia ez den
berez giltzadura-lesioa, dakartzan ondorioetariko batzuk sorbaldako
giltzadura ezberdinetan eragina izaten dute. Hau gertatzerakoan,
ariketa espezifikoen bitartez propiozepzioa entrenatzea izango da
gure lana.
Ariketak honela burutuko ditugu:
Fase
akutuan egunero 10 errepikapeneko 3 txanda egingo ditu pazienteak
ariketa bakoitzeko.
Fase
subakutuan egunero 15 errepikapeneko 3 txanda egingo ditu, ariketa
bakoitzeko.
Fase
kronikoan edo prebentzio fasean 20 errepikapeneko 3 txanda burutuko
ditu, ariketa bakoitzeko.
FASE
AKUTUA
FASE
KRONIKOA / PREBENTZIOA
MUGIKORTASUNA
Giltzaduretako lesio baten
aurrean pazienteak mina sortzen duen edozein mugimendu ekidituko du.
Honen ondorioz, ehunek malgutasuna galdu egiten dute eta
giltzaduraren mugikortasuna murrizten da eta honek sorgin-gurpil
baten murgiltzen du lesioa: mina - mugikortasun gabezia - mina.
Mugikortasun falta honi aurre
egiteko ezinbestekoa da mobilizazio ariketa espezifikoak egitea,
pazienteak giltzadura horren arku artikularra ahalik eta arinen
berreskuratu dezan. Mobilizazio espezifiko hauek autopasiboak eta
autolagunduak dira. Hauek burutzerako orduan arau batzuk eduki behar
ditugu kontutan:
Minik
gabeko mugimendua izan behar da.
Astiro
eta sentsazioak ondo nabarituz egin behar dira ariketak.
Gorputza
jarrera ergonomikoan mantendu behar da.
Mugikortasun
gabezia tratatzeko ariketa berdinak erabili ditzakegu fase akutu,
subakutu eta kronikoan, berezitasun batekin: fase akutuan arku
artikular txikiekin egingo dugu lan, eta mina desagertzen doan einean
arku artikularra handitzen joango gara, beti ere mina kontutan
hartuta.
Ariketak
burutzeko garaian honako pausuak jarraitu behar ditu pazienteak:
- Mobilizazioa
hasteko jarrera hartu.
- Mugimendua
astiro astiro burutu (akutuak batez ere).
- Tirakuntza
nabaritzean mugimendua gelditu eta lasai eta sakon arnastu. Jarrera
honetan 10-20 segundu itxaron. Bi aukera:
Tirakuntza
desagertzen ez bada: mantendu jarrera 60 segundutan eta bueltatu
hasierako jarrerara.
Tirakuntza
desagertzen bada: jarraitu mugimendua eragiten astiro berriro
tirakuntza nabaritu arte. Horrela segi 60 segundutan.
Ariketa
bakoitzeko bost errepikapen burutu.
Mina
agertzen bada mugimendua desegin mina desagertu arte.
FASE
AKUTUA
FASE SUBAKUTUA
FASE
KRONIKOA / PREBENTZIOA
Unai
Larrañaga. Fisioterapeuta
Mikel Sarasua.
Fisioterapeuta
Iker Villanueva.
Fisioterapeuta.
Ibai Zarraga.
Fisioterapeuta eta Erizaina.
BIBLIOGRAFIA
Bennell
K., Wee E., Coburn S., Green S., Harris A., Staples M., Forbes A.
Buchbinder R. Efficacy of standardised manual therapy and home
exercise programme for chronic rotator cuff disease: randomised
placebo controlled trial.
BMJ. 2010; 340:
c2756. Published online 2010 June 8.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2882554/
-
-
Littlewood
C., Ashton J., Chance-Larsen K., May S., Sturrock B. Exercise
for rotator cuff tendinopathy: a systematic review.
Physiotherapy 2012
Jun;98(2):101-9 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22507359
Roren
A., Lefevre-Colau MM., Roby Brami A., M. Revel, Fermanian J., V.
Gautheron, Poiradeau S., F. Fayad. Modified 3D scapular kinematic
patterns for activities of daily living in painful shoulders with
restricted mobility: a comparison with contralateral unaffected
shoulders. J. Biomech 2012
Apr 30;45(7):1305-11 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22365846
Desmeules
F, Côte CH, Frémont P. Therapeutic exercise and orthopedic manual
therapy for impingement syndrome : a systematic review. Clin J Sport
Med 2003; 13:176-82.
Green
S, Buchbinder R, Hetrick S. Physiotherapy interventions for shoulder
pain.Cochrane Databaser Syst Rev 2003; 2:CD004258.
Trampas
A, Kitsios A. Exercise and manual therapy for the treatment of
impingement syndrome of the shoulder: a systematic review. Phys Ther
reviews 2006; 11: 125-42.
Michener
LA, Walsworth MK, Burnet EN. Effectiveness of rehabilitation for
patients with subacromial impingement syndrome: a systematic review.
J Hand Ther 2004; 17: 152-223.
Faber
E, Kuiper JI, Burdorf A, Miedema HS, Verhaar AN. Treatment of
Impingement syndrome: a systematic review of the effects on
functional limitations and return to work. J Occup Rehabil 2006.
Ludewig
PM, Borstad JD. Effects of a home exercise programme on shoulder
pain and functional status in construction workers. Occup environ
Med 2003; 60: 841-9.
Ginn
Ka, Herbert RD, Khouw W,Lee R. A randomized, controlled clinical
trial of a treatment for shoulder pain. Phys Ther 1997; 77: 802-9.
Brox
JI, Staff PH, Ljunggren AE, Brevik JI. Arthroscopic surgery compared
with supervised exercises in patients with rotator cuff disease
(stage II impingement syndrome). BMJ 1993; 307: 899-903.
Bohmer
AS, Staff PH, BroxJI. Supervised exercises in relation to rotator
cuff disease (impingement syndrome stages II and III): a treatment
regimen and its rationale. Physiother Theory Practice 1998; 14:
93-105.
Brox
JI, Gjengedal E, Uppheim G, Bohmer AS, Brevik JI, Ljunggren AE,
Staff PH. Arthroscopic surgery versus supervised exercises in
patients with rotator cuff disease (stage II impingement syndrome):
a prospective, randomized, controlled study in 125 patients with a 2
½ year follow-up. J Shoulder Elbow Surg Board Trustees 1999; 8:
102-11.
Haar
JP, Ostergaard S, Dalsgaard J, Norup K, Frost P, OLausen S, Holm EA,
Andersen JH. Exercises versus arthroscopic decompression in patients
with subacromial impingement: a randomised, controlled study in 90
cases with a one year follow up. Ann Rheum Dis 2005; 64: 760-4.
Bang
MD, Deyle GD. Comparison of supervised exercise with and without
manual physical therapy for patients with shoulder impingement
syndrome. J Orthop Sports Physical Ther 2000; 30: 126-37.
Conroy
DE, Hayes KW. The effect of joint mobilization as a component of
comprehensive treatment for primary shoulder impingement syndrome .
JOSPT 1998; 28: 3-14.
Rahme
H, Solem-Bertoft E, Westerberg C-E, Lundberg E, Sörensen S, Hilding
S. The subacromial impingement syndrome. Scand J Rehab Med 1998; 30:
253-62.
Curtis
KA, Tyner TM, Zachary L, Lentell G, Brink D, Didyk T, Gean K, Hall
J, Hooper M, Klos J, Lesina S, Pacillas B. Effect of a standard
exercise protocol on shoulder pain in long-term wheelchair users.
Spinal Cord 1999; 37: 421-9.
Walther
M, Werner A, Stahlschmidt T, Woelfel R, Gohlke F. The subacromial
impingement syndrome of the shoulder treated by conventional
physiotherapy, selftraining, and a shoulder brace: results of a
prospective, randomized study. J Shoulder Elbow Surg Board Trustees
2004; 13: 417-23.
Jonsson
P, Wahlström P, Ohberg L, Alfredson H. Eccentric training in
chronic painful impingement syndrome of the shoulder: results of a
pilot study. Knee Surg Sports Traumatol Arthroscopy 2006; 14: 76-81.
Bunker
T. Rotator cuff disease. Current Orthop 2002; 16: 223-33.
Urwin
M, Symmons D, Allison T. Estimating the burden of musculoskeletal
disease in the community. Ann Rheum Dis 1998; 57: 649-55.
Mosely
H, Goldie I. The arterial pattern of the rotator cuff of the
shoulder. J Bone Joint Surg 1963; 45: 780-9.
Neer
C. Anterior acromioplasty for chronic impingement lesions of the
shoulder. J Bone Joint Surg (A) 1972; 54: 41-50.
Kapandji.
Cuadernos de fisiología articular: tomo I. Ed. Marloine;1998.p.
12-81.
Bigliani
LU, Levine WN. Subacromial impingement syndrome. J Bone Joint Surg
Am 1997; 72: 1854-68.
Cavallo
RJ, Speer KP. Shoulder instability and impingement in throwing
athletes. Med Sci Sports Exerc 1998; 30: 518-25.
Barr
KP. Rotator cuff disease. Phys Med Rehabil Clin N Am 2004; 15:
475-91.
Leroux
Jl, Bonnee TE, Blotman F. Diagnostic value of clinical test for
shoulder impingement syndrome. Rev Rheum 1995; 62: 423-8
Warner
JJP, Micheli K, Arslaman L, Kennedy J, Kennedy R. Patterns of
flexibility, laxity and strength in normal shoulder with instability
and impingement. Am J Sports Med 1990; 18: 366-74.
Flatow
EL, Altchek DW, Gartsman GM. The rotator cuff. Commentary. Orthop
Clin North Am 1997; 28: 277-94.
Neer
CS. Shoulder reconstruction. W.B. Saunders company;1990.p. 487-533.
Iannotti
JP. Rotator cuff disorders. Illinois: American academy of
orthopaedic surgeons;1991.p. 1-88.
Matsen
FA, Arntz CT. Subacromial impingement. In: Rockwood CA, Matsen FA,
editors. The shoulder. Philadelphia: WB Saunders; 1990. p.623-646.
Flatow
E, Soslowski L, Ticker J, Pawluk R, Hepler M, Ark J,Mow V, Bigliani
L. Excursion of the rotator cuff under the acromion: patterns of
subacromial contact. Am J Sports Med 1994; 22(6): 779-88.
Cofield
R. Current concepts reviewed. Rotator cuff disease of the shoulder.
J Bone Joint Surg 1985; 67A(6): 974-9.
Hjelm
R, Draper C, Spencer S. Anterior inferior capsular length
insufficiency in the painful shoulder . J Orthop Sports Phys Ther
1996; 23(3): 216-22.
Wirth
MA, Basmania C, Rockwood CA. Non-operative management of
fullthickness tears of the rotator cuff. Orthop Clin North Am 1997;
28: 59-67.
Morrison
DS, Frogameni AD, Woodworth P. Non-operative treatment of
subacromial impingement syndrome. J Bone Joint Surg 1997; 79-A:
732-7.
Morrison
DS. Conservative management of partial-thickness rotator cuff
lesions. In: Burkhead WZ. Rotator cuff disorders. Baltimore:
Williams&Wilkins a waverly company; 1996.p. 249-340.
Burkhead
WZ, Rockwood CA. Treatment of instability of the shoulder with an
exercise program. J Bone Joint S 1992; 74: 890-6.
Wang
SS, Trudelle-Jackson EJ- Comparison of customized versus standard
exercises in rehabilitation of shoulder disorders. Clin Rehabil
2006; 20: 675-85.
Hashimoto
T, Nobuhara K, Hamada T. Pathologic evidence of degeneration as a
primary causa of rotator cuff tear. Clin Orthop Related Research
2003; 415: 111-20.
Teitz
CC, Garrett WE, Miniaci A, Lee MH, Mann RA. Tendon problems in
athletic individuals. J Bone J Surg 1997; 79A: 138-52.
Scheib
JS. Diagnosis and rehabilitation of the shoulder impingement
syndrome in the overhand and throwing athlete. Rheum Disease Clin
North Am 1990; 16: 971-88.